Miesiąc: październik 2017

Międzynarodowy projekt pt.: „Niemiecko-polskie ogólnojęzykowe podobieństwa leksykalne we współczesnym śląskim etnolekcie mówionym” ma na celu m.in. ustalenie stopnia udziału germanizmów w obecnie używanej śląszczyźnie. Szeroko zakrojone w ramach grantu badania ankietowe posłużą wymiernemu opisowi naukowemu zasobu leksykalnego śląskiego etnolektu mówionego, zwłaszcza w zakresie niemiecko-polskich podobieństw wyrazowych.

Projekt jest realizowany na mocy umowy międzyuniwersyteckiej przez Uniwersytet im. Carla von Ossietzkiego w Oldenburgu (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg) i Uniwersytet Śląski w Katowicach. Kierownikiem projektu jest prof. dr Gerd Hentschel z Instytutu Slawistyki Uniwersytetu im. Carla von Ossietzkiego w Oldenburgu, a polskim koordynatorem została prof. dr hab. Jolanta Tambor z Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej Uniwersytetu Śląskiego, jej zastępcą dr Joanna Przyklenk, także z IJP. Badania będą prowadzone przez młodych pracowników Instytutu Języka Polskiego, Katedry Międzynarodowych Studiów Polskich, Szkoły Języka i Kultury Polskiej oraz studentów Wydziału Filologicznego.

Przedsięwzięcie badawcze zarejestrowane pod numerem ZMV│2-2517DK0622 dotuje Federalny Urząd Administracyjny (Niemcy) w ramach finansowania z budżetu federalnego na lata 2017–2019. Działania projektowe koordynowane przez prof. dr hab. Jolantę Tambor zaplanowano w ramach obowiązującej umowy od sierpnia 2017 roku do grudnia 2019 roku.

Niezmiernie miło nam poinformować, że 26 października 2017 roku prof. Artur Rejter odebrał w Pałacu Prezydenckim w Warszawie nominację profesorską.

Profesor Artur Rejter jest związany z Zakładem Historii Języka Polskiego UŚ. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół: historii języka polskiego, genologii lingwistycznej, teorii tekstu i dyskursu, stylistyki, onomastyki literackiej i onomastyki dyskursu. Był założycielem i pełnił funkcję opiekuna (od 2003 do 2008 r.) Sekcji Historycznojęzykowej Studenckiego Koła Naukowego Językoznawców UŚ. Prowadził wykłady i konwersatoria we Włoszech (Rzym, Turyn, Lecce), w Niemczech (Halle, Lipsk, Berlin, Kolonia), na Białorusi (Mińsk), na Ukrainie (Kijów), w Bułgarii (Veliko Tyrnovo), na Łotwie (Daugavpils), na Węgrzech (Piliscsaba). W latach 2008-2009 wykładał na gender studies w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Współpracuje ze Szkołą Języka i Kultury Polskiej UŚ. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Komisji Językoznawstwa PAN (Oddział w Katowicach), Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, Stowarzyszenia Sympatyków Szkoły Języka i Kultury Polskiej UŚ, „Via Linguae” Stowarzyszenia Przyjaciół Instytutu Języka Polskiego UŚ. W latach 2008-2012 pełnił funkcję zastępcy dyrektora ds. naukowych w Instytucie Języka Polskiego UŚ. Jest autorem monografii: Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej (Katowice 2000), Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności (Katowice 2006), Płeć – język – kultura (Katowice 2013), Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu (Katowice 2016). Współautor książki Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia (Katowice 2002) oraz skryptu dla studentów polonistyki Gra w gramatykę. Ćwiczenia i materiały do gramatyki opisowej języka polskiego (Katowice 2002). Współredaktor cyklu prac zbiorowych Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii (t. 1–4, Katowice 2006, 2008, 2010, 2012). Redaktor „Języka Artystycznego” (t. 15: Język(i) kultury popularnej, Katowice 2014, t. 16: Nowy(?) kanon(?). Wokół Nagrody Literackiej Nike. Katowice 2017). Artykuły publikuje m. in. w „Stylistyce”, „Poradniku Językowym”, „Języku Polskim”, „Polonikach”, „Onomastikach”, „LingVariach”, „Rocznikach Humanistycznych”, „Białostockim Archiwum Językowym”, „Slavia Meridionalis”, „Języku Artystycznym”, licznych monografiach wieloautorskich w kraju i za granicą.

Poniżej relacja z uroczystości:

W dniach 25–27 października 2017 roku w Brennej odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa zatytułowana Reprezentacje świata w dyskursach (modele, obrazy, wizje). Drugie już spotkanie naukowe poświęcone badaniom nad dyskursem zostało zorganizowane przez Zakład Lingwistyki Tekstu i Dyskursu Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej.

Wzięli w nim udział badacze reprezentujący ośrodki naukowe z całej Polski (Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Zielonogórski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Uniwersytet Śląski). W konferencji uczestniczyły także przedstawicielki władz: prodziekan ds. promocji i współpracy z otoczeniem dr hab. prof. UŚ Magdalena Pastuch i dyrektor Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej dr hab. prof. UŚ Mirosława Siuciak, które wraz z prof. zw. dr hab. Bożeną Witosz i dr Katarzyną Sujkowską-Sobisz dokonały uroczystego otwarcia konferencji.

Konferencja zgodnie z zamiarem organizatorów miała charakter interdyscyplinarny, stąd też naukowe rozważania toczyły się w gronie badaczy uprawiających różne dyscypliny naukowe: oprócz lingwistów, zarówno polonistów, jak i germanistów i romanistów, gościliśmy także komunikologów, socjologów, antropologów, badaczy mediów i kulturoznawców. Ta otwartość na różne dyscypliny naukowe podyktowana jest przedmiotem rozważań – dynamicznie rozwijające się w ciągu ostatnich kilkunastu lat badania nad dyskursem mają bowiem charakter wieloaspektowy, odwołują się do różnych paradygmatów, teorii, metod interpretacji.

Październikowe spotkanie naukowe poświęcono problemowi modelowania rzeczywistości przez poszczególne odmiany dyskursu. Obiektem zainteresowania uczyniono zarówno same konstrukty rzeczywistości, jak i uwarunkowania ich manifestacji – reguły, konwencje, normy, wartości, konteksty, środki wyrazu (werbalne i pozawerbalne). W ramach tak zarysowanego obszaru badań oglądowi poddano kwestie teoretyczne dotyczące m.in. poziomów analizy rzeczywistości społecznej, kwestii reprezentacji w kontekście nowych mediów, zagadnienia dyskursywnego konstruowania świata w odniesieniu do hipotezy Sapira-Whorfa czy krystalizacji modelu w dyskursie oraz typologii komunikacji. Rozważania analityczno-interpretacyjne koncentrowały się wokół wybranych  dyskursów funkcjonalnych, medialnych, multimodalnych i literackich oraz konstruowanych w nich obrazach świata. Referenci skupiali się także na kwestii budowania międzypodmiotowych relacji, szczególnie na występujących we współczesnym dyskursie publicznym zjawiskach nienawiści, wrogości i wykluczenia. Szeroko omawiane były konstrukcje fenomenów świata społecznego powstające w określonych wspólnotach dyskursywnych, np. kibiców, homoseksualistów, świata doczesnego, konstruowane odpowiednio w relacjach z meczów, w rosyjskim dyskursie publicznym i w dyskursie kościelnym. Przybliżono także sposoby modelowania przeszłości w memach internetowych czy w niemieckich dyskursach pamięci. Uczestnicy konferencji mogli poznać także reguły i konwencje dyskursu manifestacji publicznych kobiet w Polsce, sposoby komunikacji wśród joginów, a także przyjrzeć się translokacjom dyskursu terapeutycznego oraz recepcji dyskursu kapitalistycznego w polskiej przestrzeni kulturowo-językowej.

Prócz ożywionych i inspirujących dyskusji naukowych poświęconych modelom, obrazom i wizjom dyskursywnym, uczestnicy konferencji mogli poznać również literackie i pozaliterackie światy Zofii Kossak-Szatkowskiej, w które wprowadziła konferencjuszy Anna Fenby Taylor, wnuczka pisarki. Prelekcja laureatki nagrody „Perły Podbeskidzia 2016” odbyła się w Centrum Kultury  i Sztuki „Dwór Kossaków” w Górkach Wielkich.

dr Bernadetta Ciesek

Doktorantka Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej mgr Maria Zając zdobyła drugą nagrodę w ogólnopolskim Konkursie im. Czesława Zgorzelskiego za najlepsze magisterium w roku 2016 w zakresie językoznawstwa. Nagrodzona praca pod tytułem „Styl naukowy w polskim językoznawstwie na przełomie XIX i XX wieku” powstała pod kierunkiem prof. UŚ dr hab. Mirosławy Siuciak.

W tegorocznej – szesnastej – edycji wzięło udział osiemnaście najlepszych polonistycznych prac magisterskich z Warszawy, Łodzi, Poznania, Katowic, Rzeszowa, Krakowa, Torunia, Tarnowa, Wrocławia, Bielska-Białej, Szczecina, Częstochowy i Lublina.

9 listopada 2017 r. (czwartek) o godz. 16.00 w odbędzie się zebranie naukowe Zakładu Leksykologii i Semantyki (budynek Wydziału Filologicznego w Katowicach, plac Sejmu Śląskiego 1, p. 520). Podczas spotkania dr hab. prof. UŚ Aleksandra Niewiara przedstawi tezy swojej przygotowywanej do druku książki pt. Imagologia – pamięć zbiorowa – umysł.

Wszystkich zainteresowanych tematyką spotkania serdecznie zapraszamy.

Dziekan Wydziału Filologicznego prof. dr hab. Krzysztof Jarosz ogłosił wtorek 31 października 2017 roku dniem dziekańskim wolnym od zajęć dydaktycznych.

Treść komunikatu dostępna tutaj.

30 września 2017 r. w Gliwicach została zorganizowana gra miejska, będąca częścią projektu „Znajdź wspólny język”, dofinansowanego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Ojczysty – dodaj do ulubionych 2017”. Organizatorem przedsięwzięcia była Miejska Biblioteka Publiczna w Gliwicach. Zadania w pięciu spośród piętnastu punktów gry przygotowały i przeprowadziły wykładowczynie Instytutu Języka Polskiego – dr Emilia Bańczyk, dr Karolina Lisczyk i dr Wioletta Wilczek – wraz z doktorantkami i studentami z kół naukowych – „Komunikatora”, Koła Kultury Języka Polskiego oraz Studenckiego Koła Naukowego Językoznawców. Pięćdziesięcioro troje zawodników, przemierzając Gliwice, zetknęło się między innymi z zadaniami z zakresu kultury języka, stylistyki, a także z łamigłówkami wymagającymi znajomości słowotwórstwa, zapożyczeń oraz dialektu śląskiego. Działaniom instytutowym patronowała dr Ewa Biłas-Pleszak, której wykład, zatytułowany „Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małą. O historii współczesnej postaci grzeczności językowej słów kilka”, stanowił ukoronowanie gry.