dr hab. Aleksandra Janowska

IMG_5790.zoom

 


Zakład Leksykologii i Semantyki
e-mail: aleksandra.janowska@us.edu.pl

Aleksandra Janowska – interesuje się przede wszystkim zagadnieniami związanymi z rozwojem języka. W jej dorobku naukowym znajduje się wiele artykułów poświęconych historii języka polskiego, zwłaszcza słowotwórstwu i leksyce. Opublikowała trzy monografie,  jest także współautorką pracy poświęconej  derywacji czasownikowej w staropolszczyźnie. Od 1991 roku współpracuje ze Szkołą Języka Polskiego i Kultury Polskiej UŚ. Przez wiele lat zajmowała się nauczaniem cudzoziemców rozpoczynających naukę języka polskiego. Jest współautorką podręcznika dla obcokrajowców Dzień dobry.

Książki autorskie i współautorskie:

  • Kształtowanie się polskiej klasy przyimków wtórnych. Katowice 2015. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
  • Polisemia staropolskich czasowników. Źródła, swoistość, konsekwencje. Katowice 2007. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  • Słowotwórstwo czasowników staropolskich. Stan i tendencje rozwojowe. Kraków 2005 (współautorstwo: Magdalena Pastuch). Wydawnictwo Universitas.
  • Funkcje przestrzenne przedrostków czasownikowych w polszczyźnie. Katowice 1999. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Redakcje naukowe:

  • Kleszczowa: Tajemnice dynamiki języka. Księga jubileuszowa. Katowice 2012. (współredaktor: Magdalena Pastuchowa).
  • Humanizm i język polski. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku. Współredaktorzy Radosław Pawelec i Magdalena Pastuchowa.  Warszawa 2011.

Artykuły:

  • Studia  śląskoznawcze Aliny Kowalskiej i nie tylko. W: Znaki pamięci 2. Spuścizna językoznawców polskich drugiej połowy XX wieku. Red.  Zofia Zaron i Maciej Grochowski. Warszawa 2017, s. 57- 64.
  • Między przestrzenią a czasem. Ewolucja temporalnych przyimków wtórnych w polszczyźnie. Biuletyn PTJ 2015, s 255- 264.
  • autorstwo 68 haseł w: Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych. Red. R. Pawelec. Warszawa 2015, (hasła z inicjałem A.J.)
  • Przyimki złożone typu „spod”, „popod” w polszczyźnie. Uwagi o chronologii i genezie zjawiska. W: Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej. Katowice 2014
  • Niezatarte ślady. Profesor Alina Kowalska (1934 -2001). W: Forum Lingwistyczne 1, 2014, s.133-139.
  • Zmiany pojęć jako impuls zmian znaczeniowych leksemów (na przykładzie pojęcia umysłu). W: W poszukiwaniu metod i obszarów badawczych. Nazywanie w historii języka polskiego. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”. T.23. Red. Marcin Kuźmicki i Marek Osiewicz, s 23– 33.
  • Wariantywność jako źródło supletywizmu czasowników. Cum reverentia, gratia, amicitia… Księga jubileuszowa  dedykowana Profesorowi  Bogdanowi Walczakowi. Red.  Migdał i A. Piotrowska-Wojaczyk. Poznań 2013, s. 615-623.
  • Złożoność derywacji czasownikowej z punktu widzenia glottodydaktyki(na materiale czasowników odczasownikowych. W: Sztuka to rzemiosło. T. 3. Red. J. Tambor i A. Achtelik. Uniwersytet Śląski, Wydawnictwo Gnome, Katowice 2013, s. 20-29.
  • Adaptacje nowych pojęć i ich konsekwencje leksykalne. W: Adaptacje 1. Język – literatura – sztuka. Red. W. Hajduk-Gawron, A. Madeja. Katowice 2013, s. 143–152
  • Polisemia jako czynnik przemian w polskich czasownikach prefiksalnych. W: Słowotwórstwo słowiańskie: system i tekst. Prace Komisji Słowotwórczej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. Seria 13. Red. Jerzy Sierociuk. Poznań 2012, s. 203 – 210.
  • Polak żyje w wolności. Wolność indywidualna i społeczna w polszczyźnie, W; Humanizm i język polski. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku. Red. A. Janowska, M. Pastuchowa, R. Pawelec. Warszawa 2011, s. 266-294.
  • Zwierzom instynkt, nam ludziom, rozum dały nieba. Pole pojęciowe rozumu. W: Humanizm i język polski. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku, Red. A. Janowska, M. Pastuchowa, R. Pawelec. Warszawa 2011, s. 417–444.
  • Konsekwencje przekształceń formantów rodzimych w polszczyźnie. „LingVaria”, nr 2, 2010, s. 113–120.
  • Z pogranicza słowotwórstwa. O „podstawach związanych” w polszczyźnie. W: Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego. T.2. Red. A. Achtelik, M. Kita, J. Tambor. Katowice 2010, s. 16–21.
  • Między leksykologią a słowotwórstwem. Osiągnięcia i propozycje katowickiej szkoły słowotwórstwa historycznego. W: Żywe problemy historii języka. Red. M. Kuźnicki i M. Osiewicz. Poznań 2010, s. 9–16 (współautorstwo: Magdalena Pastuchowa).
  • Rola procesów leksykalnych w rozwoju derywacji czasowników. W: W kręgu teorii. Studia dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Polańskiemu in memoriam, red. H.Fontański, R. Molencki, O. Wolińska. Katowice 2009, s. 91-98.
  • Tendencje rozwojowe w polskiej derywacji czasownikowe. W: Исследования по славянским языкам, Қорейская Ассоциациuа Славистов, Seul 2009, s. 259–268 (współautorstwo: Magdalena Pastuch).
  • Wariancja słowotwórcza. Balast czy dobrodziejstwo? W: Isledowanija po slawianskim jazykam, Seul 2007, s. 203- 209.
  • O roli analogii w słowotwórstwie (na przykładzie czasowników staropolskich), „LingVaria”, nr 2, 2007, s. 115-120.
  • O swoistości derywacji na tle innych sposobów nominacji, (w:) Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. A. Achtelik i J. Tambor, Katowice 2007, s. 28-34.
  • Poszukiwanie znaczeń, zmiany semantyczne a współczesne odczytanie tekstu staropolskiego (na przykładzie wybranych apokryfów).W: Literatura staropolska w dydaktyce uniwersyteckiej. Red. J. Okoń i M. Kuran. Łódź 2007.
  • Polisemia czasowników w badaniach diachronicznych. W: Staropolszczyzna piękna i interesująca.1. Red. E. Koniusz i S. Cygan. Kielce 2006, s. 277-282.
  • O tautologicznych derywatach czasownikowych w staropolszczyźnie. W: Śląskie studia lingwistyczne. Księga poświęcona Prof. J. Zieniukowej. K. Kleszczowa i J. Sobczykowa. Katowice 2003, s. 151-156.
  • Przestrzeń w opisie słowotwórczym. „Postscriptum” 2002, nr 2-3 (42-43), s. 15-21.
  • Dzień dobry (prezentacja podręcznika). W: Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego. J. Tambor i R. Cudak. Katowice 2001, s. 364-365 (współautorstwo: Magdalena Pastuch)
  • O mnogoznacznosti glagol nych deriwatow. W: Isledowanija po slawianskim jazykam, Seoul  2000, s. 179- 188.
  • Związki frazeologiczne w funkcji podstaw słowotwórczych. W: Słowotwórstwo a inne sposoby nominacji. Materiały z 4 konferencji Komisji Słowotwórstwa przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. Katowice 27-29 września 2000 r. K. Kleszczowa, L. Selimski. Katowice 2000, s. 191- 196.
  • Liczebniki w nauczaniu historii języka polskiego. W: Język. Teoria – dydaktyka. B. Grzeszczuk Rzeszów 1999, s.325-331. (współautorstwo: Magdalena Pastuch).
  • Kategoria przestrzeni w historii języka polskiego (na materiale czasowników prefiksalnych). W: Przeszłość w językowym obrazie świata. Red A. Pajdzińska i P. Krzyżanowski. Lublin 1999, s. 177-188.
  • Prostranstwiennyje znaczenija – formant i glagolnaja słowoobrazowatelnaja osnowa. W: Isledowanija po slawianskim jazykam, Seul 1999, s. 279-288.
  • Liczby w badaniach historycznojęzykowych. W: „Prace Językoznawcze”. 25: Studia historycznojęzykowe. Red. O. Wolińska. Katowice 1998, s.58-68. (współautorstwo: Magdalena Pastuch).
  • Metaforyka języka potocznego. Nauczanie leksyki na poziomie średnim. W: Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie polonistyczne cudzoziemców 10, 1998, s. 381- 388 (współautorstwo: Magdalena Pastuch).
  • Założenia metodyczne nowego podręcznika dla początkujących (komunikat). W: Nauczanie języka polskiego jako obcego. Materiały z konferencji Grupy „Bristol”. W. Miodunka. Kraków 1997, s.157-162 (współautorstwo: Magdalena Pastuch).
  • Opracowanie formantów: -ec, -cie (współautorstwa M. Pastuchowa), -nik, -ko , -nia , -enie, -nie (współautorstwo M. Pastuchowa). W: Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych. K. Kleszczowa. Katowice 1996, s. 41–49, 75–79, 146–160, 195–197, 197–262.
  • Barokowa rzeczywistość językiem opowiedziana. Kazania ks. F. Birkowskiego jako teksty z dominującą funkcją perswazyjną. W: Kreowanie świata w tekstach. Red. A. Lewicki i R. Tokarski. Lublin 1995, s.255–266 (współautorstwo: Magdalena Pastuch)
  • Niebezpieczna kompetencja. „Poradnik Językowy” 1995, z. 8, s.11–19 (współautorstwo: Magdalena Pastuch).
  • Właściwości składniowe i semantyczne formacji typu „dochodzić”, „nadchodzić”, „przychodzić” w staropolszczyźnie. W: „Prace Językoznawcze”. 22: Studia historycznojęzykowe. Red. A. Kowalska. Katowice 1994, s. 60–67
  • Modyfikacja przestrzeni. Czasowniki z „nad-” i „pod-” w historii języka polskiego. „Poradnik Językowy” 1994, z. 5–6, s. 49–56.
  • Słownictwo obce w polskich pismach W: Przemiany współczesnej polszczyzny.  Red. S. Gajda, Z. Adamiszyn. Opole 1994, s. 229–236 (współautorstwo: Magdalena Pastuch).
  • Zmiany semantyczne wobec zmian w systemie słowotwórczym. W: Opisać słowa. Materiały ogólnopolskiej sesji naukowej w rocznicę śmierci Profesor Danuty Buttler „Teoretyczne i metodologiczne zagadnienia leksykologii” Warszawa 4-5 marca 1992 r. A. Markowski. Warszawa 1992, s. 62–70. (współautorstwo: Krystyna Kleszczowa).
  • O pewnej staropolskiej funkcji przedrostka czasownikowego „na-„. W: „Prace Językoznawcze”. 19: Studia polonistyczne. Red. A. Kowalska, A. Wilkoń. Katowice 1991, s. 60–67.
  • Z zagadnień nauczania morfologii w szkole podstawowej – rdzeń i rodzina wyrazów na lekcjach w klasie siódmej. W: Z Teorii  i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego. 8. Katowice, 1989, s. 71 –78.
  • Struktura semantyczna rzeczownikowych konstrukcji z „pół-” w staropolszczyźnie. W: „Prace Językoznawcze”. 17: Studia historycznojęzykowe. Red. I. Bajerowa. Katowice 1989, s.83–90.

Podręczniki, słowniki:

  • Dzień dobry. Podręcznik do nauki języka polskiego. Katowice 1999. Wyd. Śląsk; IV wydanie 2004. (współautorstwo: Magdalena Pastuch)
  • Szkolny słownik terminów gramatycznych. Katowice 2001. Wyd. Videograf (współautorstwo: Aleksandra Niewiara).